Home | Browse Topics | Taonga Māori | Te reo Māori | Te mana o te reo Māori

Taonga Māori

Te mana o te reo Māori

Ko te reo hei reo ōkawa mō Aotearoa

Te Ture mō Te Reo Māori 2016, wehenga 5

I Aotearoa nei, e wātea ana tātou katoa ki te kōrero i te reo e hiahia nei tātou, engari, kāore pea e taea e ētahi atu tāngata tō reo ake te kōrero i ngā wā katoa me ngā wāhi katoa. Heoi anō, he mana anō tō te reo Māori i raro i te ture.

Hei tā te Ture Reo Māori, ko te reo Māori hei reo ōkawa mō Aotearoa.

I runga anō i taua ōkawatanga, he motika tō ngā tāngata katoa kia kōrero Māori ai i ngā kōti (tirohia te wāhanga e whai ake nei i tēnei upoko, “Tō motika kia kōrero Māori ai i ngā kōti”).

Hāunga i aua motika rā, kāore pea he motika anō e ai ki te ture, hei whakamana i a koe kia kōrero Māori ai i ngā wāhi i waho i te kōti.

Te tūmanako ia, me akiaki e ērā atu tōpūtanga o te karauna, pērā i ngā manatū kāwanatanga, kia whai wāhi ai te reo Māori i aua horopaki, engari he mea kaupapa here tērā, ehara i te mea kua whakamanahia tēnei e te ringa ture.

Te Taura Whiri i te Reo Māori

Te Ture mo Te Reo Māori 2016, wehenga 37, 40

I whakatūria Te Taura Whiri i te Reo Māori i raro i te Ture Reo Māori tuatahi hei whakawhanake, hei ārahi hoki i ngā huarahi tika kia whakamana ai te reo Māori hei reo ōkawa mō Aotearoa. Ko tāna mahi anō he whakatairanga i te reo hei reo ora, hei reo kōrerorero anō hoki. E ai tā Te Ture mō Te Reo Māori 2016, ka haere tonu Te Taura Whiri me āna mahi.

Kei Te Taura Whiri hoki te mana tuku tiwhikete kaiwhakamāori. (Kia kitea ai ngā kōrero e pā ana ki te mahi whakamāori/whakapākehā, tirohia ngā wāhanga e rua e whai ake nei i tēnei upoko, “Tō motika kia kōrero Māori ai i ngā kōti” me “Te whakamāoritanga o ngā tuhinga kōti”).

Te Ture mō Te Reo Māori 2016, wehenga 17–19

Kei raro i te mana o te Ture o 2016, kua whakatūria anō hoki tētahi rōpū motuhake, ko Te Mātāwai. He māngai te rōpū nei mō ngā iwi Māori me ngā tāngata Māori, e pā ana ki ngā rautaki reo Māori. Ko Te Mātāwai tērā e ārahi ana, e whakatairanga ana i te hauora o te reo mō ngā iwi, mō ngā hapori, mō te hunga Māori, ā, ka riro māna e tautoko ngā kaupapa reo Māori o te kāwanatanga.

Kia mōhio ai: Ehara i te mea kua rerekē rawa ngā motika e pā ana ki te reo Māori i raro i te mana o tēnei Ture mō Te Reo Māori 2016. He āhua rite ngā motika ki ērā o te Ture Reo Māori 1987. Engari, kua rerekē ētahi o ngā mahi whakahaere e pā ana ki te whakatairanga me te whakaora i te reo Māori.

Did this answer your question?

Te reo Māori

He rauemi anō

Community Law

www.communitylaw.org.nz

Kei te Whare Ture Hapori e tata ana ki a koe he tāngata e taea ai te āwhina atu i a koe. Mā mātou koe e whakamōhio atu he aha ō motika kei raro i te mana o te Ture Reo Māori.

Te Manatū Ture

www.justice.govt.nz

Pepa ōkawa

Mō ngā kēhi katoa, haunga ngā kēhi hiwhiri (ehara i te taihara) i te Kōti Matua, i te Kōti ā-Rohe rānei (tirohia ki raro iho nei), tukuna mai te pepa: “Notice of Intention to Speak Māori” mai i konei: www.justice.govt.nz

Mō ngā kēhi kei te Kōti ā-Rohe, me haere koe ki te kōti e tata ana ki a koe, ā, me tiki i te pepa e kīia nei ko: Form 4, “Notice of Intention to Speak Māori”

Mō ngā kēhi hiwhiri kei te Kōti Matua, me haere koe ki te kōti e tata ana ki a koe, ā, me tiki i te pepa e kīia nei ko: Form G 12, “Notice of Intention to Speak Māori”

Te Taura Whiri i te Reo Māori

www.tetaurawhiri.govt.nz

He maha ngā rauemi me ngā whakamārama kei te paeukutuku o Te Taura Whiri.

Te Puni Kōkiri

www.tpk.govt.nz

Ko Te Puni Kōkiri te kaitohutohu matua mō ngā mahi i waenga i te Kāwanatanga me te hunga Māori. Ka riro mā rātou e tiro ngā kaupapa here me ngā ture, ā, ka tuku tohutohu atu ki te Kāwanatanga anō hoki.

Te Mātāwai

www.tematawai.maori.nz

He māngai te rōpū nei mō ngā iwi Māori me ngā tāngata Māori, e pā ana ki ngā rautaki reo Māori. Ko Te Mātāwai tērā e ārahi ana, e whakatairanga ana i te hauora o te reo mō ngā iwi, mō ngā hapori, mō te hunga Māori, ā, ka riro māna e tautoko ngā kaupapa reo Māori o te kāwanatanga.

Te Pokapū Reo Ture

www.legalmaori.net

Whakatewhatewhatia i pēheatia te whakamahinga o te reo Māori i ngā wāhi ture mai i ngā rautau e rua ki muri tae noa ki tēnei wā. Arā te Papakupu Reo Ture me te Kōpututanga Tuhinga.

Also available as a book

The Community Law Manual

The Manual contains over 1000 pages of easy-to-read legal info and comprehensive answers to common legal questions. From ACC to family law, health & disability, jobs, benefits & flats, Tāonga Māori, immigration and refugee law and much more, the Manual covers just about every area of community and personal life.

Buy The Community Law Manual

Help the manual

We’re a small team that relies on the generosity of all our supporters. You can make a one-off donation or become a supporter by sponsoring the Manual for a community organisation near you. Every contribution helps us to continue updating and improving our legal information, year after year.

Donate Become a Supporter

Find the Answer to your Legal Question

back to top